Café 749: een muzikale hommage aan Amsterdam

Koptelefoons, een stadslied en Sefardische klanken. Orkater maakt locatievoorstelling Café 749: een eerbetoon aan de rijke geschiedenis van Amsterdam, maar ook een viering van haar huidige diversiteit en veerkracht. De tekst is van Geert Lageveen en Leopold Witte, die ook tekent voor de regie, de muziek is van Jip van den Dool.

“De 750^ste verjaardag van Amsterdam: hoe vier je dat eigenlijk?”, vraagt theatermaker Geert Lageveen zich hardop af. Het leidde tot Café 749, een locatievoorstelling die een poging doet de essentie van Amsterdam te vangen in een muzikale hommage aan de stad van 5 april t/m 4 mei.

Tien jaar geleden maakte het gezelschap Amsterdammers dat qua thematiek gelijkenissen heeft met Café 749. De productie uit 2014 belicht de eerste 25 jaar van Orkater in Amsterdam. De periode van kroning tot kroning. Hierin kwamen de krakers en de crisis aan bod, maar ook de Bhagwanbeweging en de dood van Theo van Gogh. De centrale vraag die toen ook al gesteld werd, was: wie heeft de meeste vierkante meters tot zijn beschikking?”

Zittend in de muziekruimte van Orkater, omringd door instrumenten en muziekstandaarden, verzamelt zich de kern van Café 749: Geert Lageveen, Leopold Witte en Jip van den Dool. Er heerst een vrolijke chaos. De eerste bakkies pleur zijn achterovergeslagen. Bevlogen vult het drietal elkaar aan, weidt uit over het maakproces en deelt hun visies op het verleden, heden en de toekomst van de stad.

Centrale Markthal
Café 749 speelt zich af in de Centrale Markthal, een historische locatie in Amsterdam-West, aldus Lageveen. Op eigen houtje naar binnen gaan, kan niet. “Het publiek, driehonderd mensen per voorstelling, wordt hoogstpersoonlijk opgehaald per trammetje. Dat verloopt stapsgewijs, in kleine groepen brengen we ze naar de ingang.”

Witte: “We hebben een kolossaal café nagebouwd in de Markthal, maar in de ruimte voelt het als een intieme plek. Vanwege de akoestiek krijgt elke bezoeker een koptelefoon op, waaruit de voorstelling klinkt. Het is een live hoorspel in café-sferen, waar verschillende gebeurtenissen tegelijkertijd plaatsvinden. Vergelijk het met een groot terras, daar kun je ook vanaf een afstand alle gesprekken volgen. Tijdens de voorstelling schakel je tussen al die conversaties, gespeeld door verschillende acteurs en muzikanten. Wij sturen licht, geluid, kijkrichting en mise-en-scène."

Het concept draait om de diversiteit en dynamiek van Amsterdam, legt Lageveen uit. “We wilden de diverse facetten van de stad belichten, van historische figuren zoals Monne de Miranda, oud-wethouder van Amsterdam en voorvechter van betaalbare huisvesting, tot aan de hedendaagse gentrificatie. Ook de uitdagingen waarmee jonge Amsterdammers worden geconfronteerd bij het vinden van een woning, komen aan bod.”

Van den Dool: “Het stuk is een eclectische mix van muziekstijlen, die de diversiteit van Amsterdam weerspiegelt”, deelt Van den Dool. “Het is een samenwerking met het Amsterdams Andalusisch Orkest. Drie van hun steengoede muzikanten spelen in de voorstelling. Hun repertoire heeft veel invloed op het stuk, en vertegenwoordigt de spirit van de Miranda, een Sefardisch joodse man uit Andalusië. Aan de andere kant wil ik de Amsterdamse havensound een podium geven. Daarvoor ging ik een samenwerking aan met accordeonist Remco Sietsema.”

Witte: “Het is een stuk in een stuk, er wordt namelijk een musical gemaakt door de stamgasten van Café 749, die het leven van De Miranda belichten. Dit wordt live gerepeteerd door onze stamgasten en de acteurs, waaronder ook een aantal amateurs, die allemaal erg goed zingen.”

Woningnood
Met het oog op de toekomst van Amsterdam, delen de theatermakers hun persoonlijke kijk op de stad. Van den Dool: “Wonen in de stad is in de afgelopen tien jaar sterk verslechterd. Ik ben recent naar Ilpendam verhuisd, mede omdat ik binnenkort vader word. De kans dat mijn kind later een huis zal vinden, baart me zorgen, gezien de huidige situatie waarin zelfs mijn jongere broers moeite hebben met het vinden van een woning. Ondanks deze uitdagingen zie ik ook dat verschillende werelden door gentrificatie steeds meer samenkomen en er mooie nieuwe initiatieven ontstaan, hoewel dit gepaard gaat met hoge huurprijzen.

Lageveen: “De woningnood in Amsterdam is al lang een schurende kwestie, ook tijdens mijn jeugd. Het thema van huisvesting kwam al naar voren bij de viering van de 700^e verjaardag van Amsterdam, zoals in de musical Engel van Amsterdam in Carré. Ondanks stadsuitbreidingen en inspanningen tegen leegstand blijft het tekort aan woningen een probleem. Ik zie mijn kinderen worstelen met het vinden van een woning en de hoge huurprijzen die een groot deel van hun inkomen opslokken.”

“Toch geloof ik dat er een limiet komt aan de groei van de stad. Stel je voor dat het klimaat de populariteit van bepaalde wijken, zoals het laaggelegen Watergraafsmeer, aantast. Zelf pleit ik voor meer regulering om de grip van bestuurders op het woningtekort te versterken. Ik vraag me af of het goedkomt als we de markt nu zijn gang laten gaan. Het blijft een probleem dat kleine projectontwikkelaars alle panden opkopen, om ze vervolgens te slopen en vol te gooien met expats.”

Witte: “In de voorstelling wordt deze problematiek niet zozeer met oplossingen benaderd, wel met een inspirerende geest van verzet en hoop. De aantrekkingskracht van Amsterdam blijft groot, vooral voor jongere generaties die er geboren zijn en er koste wat het kost willen blijven.”

Café 749 belooft niet alleen een eerbetoon te zijn aan de rijke geschiedenis van de stad, maar ook een viering van haar huidige diversiteit en veerkracht. Met een mix van muziek, theater, dans en interactie nodigt het gezelschap bezoekers uit om deel te nemen aan deze unieke ervaring en samen de stad te vieren waar velen trots op zijn. Witte: “Er doen dertig Amsterdammers aan mee. De jongste stamgast die participeert is twintig, de oudste tachtig. Samen creëren we een soort community, een dwarsdoorsnede van allerlei leeftijden, kleuren en achtergronden, waarbinnen iedereen een plek heeft.”