Patrick Ribeiro hoopt dat mensen na het zien van 'Runner' hun eigen oordelen gaan bevragen

Patrick Ribeiro is acteur, schrijver en spokenwordartiest. Binnen het talentontwikkelingsprogramma Orkater/De Nieuwkomers maakt hij nu zijn eerste solovoorstelling: Runner. Deze zomer gaat hij in première op Oerol. Daarna volgt een theatertournee. 

‘Een Runner is een type scooter’, vertelt Patrick. ‘Maar in Hoogvliet, de wijk waar ik vandaan kom, was het een legende. Het was status. Iedereen wilde er een. Voor mij staat het symbool voor de verbinding die dat teweegbracht, maar ook voor willen ontsnappen. Een symbool dat goed past bij het verhaal dat ik wil vertellen.’ 

Patrick kwam bij Orkater/De Nieuwkomers terecht na een tip van Orkatermaker Gery Mendes. ‘Hij regisseerde een soort mini theatervoorstelling die ik maakte met een groep spokenwordartiesten. Gery zei toen dat de pitch voor De Nieuwkomers misschien wel iets voor ons was. Als groep kwam dat er toen niet van, maar een jaar later heb ik het zelf geprobeerd met het idee voor deze voorstelling.’ 

‘Runner gaat over een jongen die zich niet thuis voelt in zijn eigen huis en daarom veel op straat gaat chillen. Daar vindt hij een plek en een culture waar hij zich wel thuis voelt, maar die hem ook verder van huis vandaan drijft. Wanneer hij verliefd wordt, ontstaat er ook een kloof met zijn vrienden op straat. Uiteindelijk loopt dat slecht af. Voor haar, maar ook voor hem.’ 

Oordelen
‘In de voorstelling volgen we het perspectief van een dader in een verhaal over seksueel geweld. Het personage blikt terug op wat hij heeft gedaan. We zien hem worstelen met zijn verleden. Daarmee wil ik context geven aan hoe een dader een dader wordt. Welke krachten zijn er in zo’n situatie allemaal aan de hand en hoe werken deze op elkaar in? En wat zou iemand kunnen helpen vóór het te ver gaat?

‘Mensen oordelen snel. Ik ook, hoe graag ik ook zou willen van niet. Social media versterken deze neiging en ik denk dat onze gesprekken daardoor steeds ongenuanceerder worden. We lezen een kop, zien een foto en hebben ons oordeel klaar. Maar dat gaat niemand helpen. In het theater hebben we de afspraak om tot het einde te blijven luisteren. Misschien heb je ook dan een oordeel aan het begin, maar uiteindelijk krijg je alsnog wel het hele verhaal mee. Dat is het mooie aan theater. En ik denk dat dat nodig is in deze tijd.’  

‘Theater heeft een belangrijke functie in het maken van verbinding met elkaar, zeker in onze huidige maatschappij waar mensen steeds meer tegenover elkaar komen te staan. Er is weinig ruimte voor verhalen als deze, voor het andere perspectief. Maar ik geloof dat deze verhalen moeten worden verteld, als we willen begrijpen hoe dingen in elkaar zitten en voorkomen kunnen worden. Dat is voor mij een belangrijke drijfveer in wat ik doe.’  

In gesprek blijven
En dat geldt niet alleen voor het maken van deze voorstelling. Naast theatermaker werkt Patrick ook als dialoogbegeleider bij stichting Confro. ‘Hier gebruiken we korte stukjes theater om onderwerpen als grensoverschrijdend gedrag, straatintimidatie en sexting aan te snijden en daarover in gesprek te gaan. Het kan heftig zijn om te horen wat voor meningen sommige leerlingen kunnen hebben. Maar deze jongeren zitten vaak ook vast in een echokamer, terwijl de buitenwereld roept dat ze niet mogen denken wat ze denken. Ik vind dat we altijd naar elkaar moeten blijven luisteren.’ 

‘Met deze voorstelling kan ik een verhaal vertellen vanuit een persoon die normaal gesproken meteen veroordeeld zou worden. Wat hij heeft gedaan is sowieso fout. Maar daar gaat het voor mij niet over. Het gaat erom hoe iemand tot zoiets komt en hoe zoiets voorkomen kan worden.’ 

‘Wat zo goed en belangrijk is aan de MeToo-beweging, is dat veel slachtoffers tot dat punt niet eens doorhadden dat ze slachtoffer waren geweest. Pas doordat er meer inzicht kwam in wat nu eigenlijk grensoverschrijdend is, werd het voor veel vrouwen duidelijk dat wat hun is overkomen misbruik was. Hetzelfde moet gebeuren aan de daderkant. Sommige daders weten niet eens dat ze dader zijn. Die denken dat ze gewoon onschuldig flirten en niemand kwaad doen, omdat ze niet fysiek gewelddadig zijn. Maar ze zijn zich niet bewust van wie ze zijn in de ruimte en niet goed in het lezen van grenzen.’

Spelen met tijd
De tekst van de voorstelling wordt door Patrick geschreven en is een mix van spoken word en theatertekst. ‘Die vormen gaan allebei over het performen van tekst, maar spoken word is meer gekaderd in rijm en cadans. De tekst in de voorstelling leunt tegen het poëtische aan, maar soms ben ik wat meer aan het vertellen. Daarnaast ga ik ook drillrappen in de voorstelling. Dat is wel nieuw voor me, dus dat vind ik best wel spannend.’ 

‘Alle muziek wordt live gespeeld door componist en percussionist Jornt Bras en bestaat onder andere uit drillrap, andere hiphop en Kaapverdische Coladeira. Wat je ook veel gaat horen is bubbling, een genre dat is ontstaan in Nederland door het versneld afspelen van platen waardoor je een ander ritme krijgt. Toen ik opgroeide was dit het grootste ding ever. Het was straat. Het was Caraïbisch. Er volgde een hele cultuur uit.’ 

‘Bubbling ontstond uit er het beste van maken met dat wat je hebt. Dat is de kracht ervan. Maar vanwege dat versneld afspelen hoor je niet meer wat er gezongen wordt. Dat is voor mij fundamenteel voor de voorstelling. Het personage in de voorstelling gaat te snel om te begrijpen wat er allemaal gaande is. Zoals de bubbling-dj’s proberen de controle terug te pakken door te spelen met tijd, zo probeert het personage dat door zo hard mogelijk te gaan op zijn Runner.’

Een wereld laten zien
‘Gelukkig hebben we straks ook een echte Runner! Verder bestaat het toneelbeeld (door Ruben Wijnstok) uit een bushokje. Dat is een plek tussen bestemmingen in, waarvan we pas op het eind van de voorstelling weten waar deze zich bevindt. Het is ook het vertrekpunt van de verteller. Op Oerol spelen we in een milieudepot van Staatsbosbeheer, tussen allemaal bergen zand en natuurafval. Een hele toffe plek.’ 

‘In de kostuums komt het spelen met tijd ook weer terug. Deze worden gemaakt door Sandro Lima. Wat zijn stijl kenmerkt, is dat hij het oude en het nieuwe bij elkaar brengt. Dat werkt heel goed voor deze voorstelling, omdat de verteller zich eigenlijk in twee tijden tegelijk bevindt. Maar los van dat Sandro de esthetiek goed snapt, is hij ook gewoon een steun voor mij in dit proces. Hij komt ook uit Rotterdam en kent de wereld die we laten zien. Daarnaast is hij een heel warm persoon.’ 

Over regisseur Maarten van Hinte vertelt Patrick al even warm. ‘Gek genoeg had ik altijd al een soort voorgevoel dat ik ooit met hem ging werken, ik weet niet waarom. Nu is het eindelijk zover. Hij stelt hele goede en persoonlijke vragen, maar is zelf ook een unlimited source of knowledge, wisdom and experience. Als ik teksten liet lezen, las hij precies wat ik tussen de regels door wilde overbrengen. Ik vind het echt een privilege om met hem te mogen werken.’ 

‘Maarten wil heel veel weten en leren over de wereld die ik wil laten zien, dus we hebben in het begin vooral veel gepraat. Dat gesprek was een belangrijk onderdeel van dit proces en ook een goed voorbeeld van wat ik wil overbrengen. Ik kom uit een wereld waar veel mensen een negatief beeld over hebben, omdat ze het niet zo goed kennen. Wat ik hoop is dat mensen na het zien van deze voorstelling hun eigen oordelen gaan bevragen.’